1 listopada 2025 r. w Zakopanem, jak co roku, na Starym i Nowym Cmentarzu odbędzie się kolejna XXXIII KWESTA ZADUSZKOWA na Rzecz Odnowy Zabytkowych Nagrobków. Honorowy dyżur będą pełnić
w godz. 8:00 – 19:00 władze miasta, radni miejscy i powiatowi, urzędnicy oraz przedstawiciele zakopiańskich instytucji i stowarzyszeń kulturalnych,TPN, TOPR-u i Przewodników Tatrzańskich. Organizatorem jest Towarzystwo Opieki nad Zabytkami / Oddział Podhalański. Dziękujemy za Państwa przychylność i hojność.

Za fundusze z zeszłorocznej zbiórki udało się prowadzić systematyczną pielęgnację 75 grobów na Pęksowym Brzyzku. Były to mogiły zarówno osób znanych i zasłużonych takich jak: Rodzina Chramców, Maria Witkiewiczowa, Klara Jelska i Maria Chylińska, Tadeusz Zwoliński, Wanda Tippennhauer, Mariusz Zaruski, Józef i Zofia Fedorowicz, Marian i Zofia Hawranek, Władysław Folkierski, Władysław Florkiewicz, Franciszek Neużil, Bronisław Piłsudski, Andrzej Pęksa, , czy Władysław Hasior, ale też tych nieznanych, jak: Marta z Baranowskich Marczewska, Brzozowa, Janina Świdówna, Józef Biesiadecki, Wyszomirski, Gustaw Paszkowski, Maria Bachleda Grubarz, Edward Gazicki, Anna Hahn, Klementyna Piasecka, Zofia Melbechowska, Katarzyna Czubernatowa, Marya Karśnicka, Stanisław Kossobudzki, Michał Kapp, Ignacy Grabowski, Ks. Wacław Kryoni, Franciszek Soucek, Gustaw Finger z rodziną: Władysław Bronowski, Jan Ślimak, Zdzisław Jarnuszkiewicz, Edward Fedorowicz, Marya Wszelaczyńska, Kazio Wespański, Tadeusz Madeyski, Marya Helena Kawecka i Józef Kuligowski oraz 15 grobów bezimiennych z drewnianymi, metalowymi lub kamiennymi krzyżami.

Oczyszczono też cokół i tablicę przy Pomniku Demonstracji Patriotycznych w Warszawie i Wilnie z 1861 r. (kamienny pomnik z1891 r. z symbolicznymi alegoriami żałoby w centrum cmentarza) oraz dokonano profesjonalnej konserwacji drewnianego krzyża na grobie Juliusza Zborowskiego – I dyrektora Muzeum Tatrzańskiego.

Dodatkowo uczniowie stolarstwa pod kierunkiem Tomasza Wojtasa z Zespołu Szkół Budowlanych wykonali rekonstrukcję drewnianego nagrobka konstrukcji zrębowej z krzyżem Mieczysława Szoslanda – nauczyciela i I Dyrektora w Liceum Handlowego „Szarotka”, potem Szkoły Hotelarskiej.

Oprócz pielęgnacji mogił, regulacji ich obramowań oraz sadzenia nowych sadzonek przy wielu z nich wykonano prace renowatorskie.Odnowiono metalowe krzyże i ogrodzenia, umyto i zakonserwowano drewniane krzyże i tabliczki, niektóre nagrobki oczyszczono z mchu i umyto, uczytelniono inskrypcje. Regularnie też omiatano i sprzątano nie tylko wybrane mogiły ale i sąsiednie, tak aby cmentarz był zadbany.

Pielęgnację i renowację wykonywali: firma Marcisz i Krystian Gronkowski a konserwację krzyża Zborowskiego - dyplomowana konserwatorka – Ida Skowrońska-Mazurek.

Wszystkie te prace pochłonęły 26 700 zł.

Dodatkowo kilka razy w sezonie oraz podczas organizacji i nadzorowania tych pracczłonkowie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami zajmowali się ogólnymi porządkami na cmentarzu: zbieraniem starych wiązanek i zniczy, sprzątaniem liści i gałęzi, omiataniem nagrobków a także regularnie dbali o groby zasłużonych dla Zakopanego i kultury polskiej: Tytusa Chałubińskiego, Stanisława Witkiewicza, Władysława Orkana, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Kornela Makuszyńskiego, Stanisława Kamockiego, Mariusza Zaruskiego i in.

Mamy nadzieję, że opieka nad tymigrobami jest zauważalna a Pęksowy Brzyzek z roku na rok staje się bardziej zadbany i pięknieje.

Zbiórka w roku bieżącym przeznaczona będzie przede wszystkim na renowację otoczenia i mauzoleum Jana Kasprowicza w 100 rocznicę jego śmierci. Jeśli funduszy wystarczy planujemy odnowić charakterystyczny ceglany grobowiec rodziny Szczeniowskich, znajdujący się na końcu Nowego Cmentarza, pod którym hitlerowcy podczas okupacji rozstrzelali kilkanaście osób.

Źródło: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami / Oddział Podhalański

(AM)