Wybrane przez Narodowe Archiwum Cyfrowe archiwalne zdjęcia ożyją w nowej formie – zostaną zaprezentowane w fotoplastykonie zainstalowanym na Kulturalnym Placu Niepodległości w Zakopanem. Tętniący życiem plac zyska jeszcze jedną atrakcję!
Magia stereoskopu, czyli co to jest fotoplastykon
W 1866 r. Alois Polanecky zbudował maszynę, w którą wbudował 25 stereoskopów. Z tym „Salonem Stereoskopowym”, który stał się absolutnym hitem, występował na jarmarkach. Tak powstał fotoplastykon, dzięki któremu magia wspólnego oglądania zdjęć stała się ogólnie dostępna. Pragniemy przywrócić blask temu magicznemu urządzeniu i zaprosić mieszkańców Pruszkowa do podglądania historii powstania muzeum przez „dziurkę od klucza”, czyli okulary stereoskopowe.
Anna Osiadacz, prezes Fundacji Koncept Kultura, wyjaśnia na czym polega technika prezentowania zdjęć w fotoplastykonie: „fotografia stereoskopowa to technika polegająca na wykonaniu dwóch zdjęć obiektu z różnych punktów widzenia. Widz obserwuje zdjęcia patrząc prawym okiem na fotografię wykonaną z prawego punktu widzenia i lewym okiem – z przeciwnego punktu. Daje to wrażenie trójwymiarowości przestrzeni, w której znajdują się przedmioty i osoby. Naturalność, właściwość takiej techniki osiąga się przez wyrównanie kątów widzenia i odstępów optycznych”.
Do oglądania fotografii stereoskopowych, które nazywamy stereoparami, wykorzystywano niegdyś rodzaj okularów złożony z dwóch lekko powiększających i ułożonych obok siebie soczewek dających efekt przestrzennego widzenia obiektu – tak zwanego stereoskopu. Wykonując projekt fotoplastykonu, jego autor - Zygmunt Fit, starał się połączyć tradycję z nowoczesnością, dlatego stworzone przez niego urządzenie wykorzystuje nieco odmienną od oryginalnej formę prezentacji samych zdjęć. W nowoczesnej wersji wykorzystane są multimedia jako nośniki obrazu, a dzięki zastosowaniu systemu luster, postrzeganie trójwymiarowości jest jeszcze głębsze.
Niepodległa Poddębskiego, czyli co zobaczymy na wystawie
Misją Narodowego Archiwum Cyfrowego jest budowanie nowoczesnego społeczeństwa świadomego swojej przeszłości. Fotografia stała się w XX wieku głównym medium przekazu informacji i wspomnień, a z uwagi na ogrom zniszczeń, jakich dokonała II wojna światowa rola tego typu przekazu jest dziś nie do przecenienia.
W 2016 roku Narodowe Archiwum Cyfrowe, dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pozyskało wyjątkową spuściznę Henryka Poddębskiego (1890–1945), jednego z najważniejszych fotografów II Rzeczypospolitej.
Kolekcja licząca ponad 22 tys. czarno-białych zdjęć ukazuje architekturę, ludzi i krajobrazy Polski międzywojnia i stanowi jeden z najciekawszych zespołów dostępnych wśród blisko 16 mln fotografii zgromadzonych w NAC. Poddębski fotografował krajobrazy we wszystkich województwach odrodzonej Rzeczypospolitej oraz na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Na stronie NAC dostępny jest album zawierający blisko 200 unikatowych fotografii autorstwa Poddębskiego i każdy może go pobrać bezpłatnie (www.nac.gov.pl).
„Kolekcja ta jest jedną z najciekawszych spuścizn dostępnych wśród blisko 16 mln fotografii zgromadzonych w naszym archiwum. – mówi Marianna Otmianowska Dyrektor Narodowego Archiwum Cyfrowego - Unikatową nie tylko ze względu na wyjątkowe kadry, ale także autorski, oryginalny komentarz – każda fotografia została opisana przez twórcę, a układ ten nie uległ zmianie od przedwojnia. Henryk Poddębski swoje zapiski prowadził w dwóch grubych zeszytach. Skrupulatne opisy wskazują daty wykonania fotografii i miejsca uwiecznione na zdjęciach.”
W fotoplastykonie zaprezentowanych zostanie ok. 30 archiwalnych zdjęć prezentujących zimowe krajobrazy m.in. z Tatr i Worochty. Oglądający będą mogli poczuć atmosferę tamtych lat i zobaczyć jak wyglądali kiedyś amatorzy białego szaleństwa.
Organizatorzy:
Narodowe Archiwum Cyfrowe i Fundacja Koncept Kultura
Partner strategiczny:
Zakopiańskie Centrum Kultury
Opisy do zdjęć:
zdjęcie 2c - Narciarz w garniturze w Rafajłowej w województwie stanisławowskim, rok 1938, autor Henryk Poddębski, ze zbiorów NAC
zdjęcie 2m - Narciarze na stoku, Worochta, rok 1936, autor Henryk Poddębski, ze zbiorów NAC
zdjęcie 4a - Cerkiew w Rafajłowej w województwie stanisławowskim, autor Henryk Poddębski, ze zbiorów NAC
zdjęcie 4b - Huculi przy saniach zaprzężonych w konie w nierozpoznanej wsi, lata 1910-1939, autor: Henryk Poddębski, ze zbiorów NAC
zdjęcie 4c - Hucuł ze wsi Żabie-Ilcia na nartach, lata: 1910-1939, autor: Henryk Poddębski, ze zbiorów NAC
zdjęcie 4d - Grupa górali gra na trombitach przy dworcu kolejowym w Worochcie, lata 1931-1939, autor: Henryk Poddębski, ze zbiorów NAC
zdjęcia z fotoplastykonem: wykonany przez Fundację Koncept Kultura fotoplastykon
(MJZ)