Wystawa „Na rozdrożu. Adam Doleżuchowicz. Bożena Doleżuchowicz Mickiewicz.”

„Jedno jest Podhole, jak niebo jest jedne!

Temu syćkie siyły składom Mu w ofierze.

Z niego wzionek zycie co choćkie jest biedne,

ale mimo syćko do Niego noleze.”*

*Fragment wiersza Adama Doleżuchowicza, Zawsze będę broniył,

Zakopane, czerwiec 1999

Tradycja jest siłą Zakopanego i Podhala. Wpisują się w nią twórczo Adam Doleżuchowicz ((2.XII.1923-12.V.2001).), którego 20. rocznica śmierci minęła w maju br. i jego córka Bożena Doleżuchowicz Mickiewicz.

Adam Doleżuchowicz urodził się w Zakopanem (2.XII.1923-12.V.2001). Ojciec Stanisław był rzeźbiarzem, matka Magdalena pracownikiem fizycznym. Adam po ojcu przejął zainteresowania oraz talent artystyczny. Po II Wojnie Światowej pracował jako rzeźbiarz, projektant w Zakopiańskich Warsztatach Wzorcowych. W 1974 roku został przyjęty do Stowarzyszenia Twórców Ludowych (sekcja rzeźby), a w 1986 do sekcji literatury ludowej. Był znanym muzykantem. Malował akwarele i pastele, obrazy olejne, rzeźbił w drewnie, wykonywał instrumenty muzyczne, pisał wiersze. Jednak malarstwo na szkle stało się jego pasją. Przedstawiał na szklanej tafli scenki rodzajowe, zbójników, frajerki, portrety górali. Jego obrazy pełne są dynamiki, ruchu, ekspresji. Z czasem odchodził w swej twórczości od kanonu i schematów dawnego, podhalańskiego malarstwa na szkle, tworząc swój niepowtarzalny i rozpoznawalny styl. Charakterystyczne, dziwne twarze, młode i te poorane zmarszczkami, wyraziste oczy, przykuwają uwagę odbiorców. Prace są oryginalnie skomponowane o bogatej kolorystyce, pełne ekspresji i dynamiki. Zostały dostrzeżone przez Helenę Średniawę. Były prezentowane na wystawach zbiorowych w Paryżu, Berlinie, Brnie, Sofii, Wilnie, Saint Die des Vosgues. Wystawa jubileuszowa z okazji 50-lecia twórczości miała miejsce w 1998 roku w Muzeum Tatrzańskim im. dra Tytusa Chałubińskiego w willi „Koliba”. Za swą twórczość odznaczony m.in. Złotą Odznaką za Zasługi dla Miasta Zakopane, Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Bożena Doleżuchowicz Mickiewicz urodziła się w Zakopanem, gdzie spędziła dzieciństwo i młodość. Jest absolwentką Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem. Do Zakopanego powróciła w roku 2005 i osiedliła się w domu swoich dziadków. Od tego czasu poświęciła się wyłącznie malarstwu. Po swoim ojcu Adamie Doleżuchowiczu, który był pierwszym nauczycielem i mistrzem, odziedziczyła zainteresowanie sztuką, rzemiosłem artystycznym, a przede wszystkim malarstwem na szkle. Jemu zawdzięcza uformowanie swej wrażliwości artystycznej i to on właśnie zachęcał ją do poszukiwania własnej drogi artystycznej, do szkicowania, rysowania, malowania i rzeźbienia. Stosuje tradycyjną technikę witrochromii i maluje tradycyjne motywy góralskie związane z regionem Podhala, postaci świętych, anioły, górskie pejzaże, ale także ulubione ptaki i kwiaty.

„Na rozdrożu” stawał często Adam Doleżuchowicz. Różnorodność technik artystycznych, jakie stosował artysta: witrochromia, pastele, rzeźba, rzeźba malowana, poezja pisana gwarą, budowa instrumentów muzycznych to wielość twórczych pasji, dopełnionych grą na skrzypcach. Muzyka góralska obecna jest w całym twórczym życiu Adama Doleżuchowicza i stanowi dominantę we wszystkich dziedzinach sztuki, którym oddaje się przez całe życie Artysta. Stanowi też element wspólny, dla wszystkich dziedzin twórczości. Poszukuje nowego wyrazu, nowej ekspresji dla wyrażenia własnej tożsamości, pozostając jednocześnie głęboko w tradycji góralskiej, w której został wychowany. Z przymrużeniem oka patrzy na otaczającą rzeczywistość, ukazując nasze przywary. Sferę sacrum sprowadza do wyobrażeń bardzo osobistych, biblijny raj umieszcza na barwnym, ukwieconym Podhalu, gdzie Adam gra na gęślach lub piszczałce, a Pan Bóg nosi góralskie portki. Chrystus po zdjęciu z krzyża otoczony jest góralami, a trzej królowie podążający konno do Betlejem noszą tradycyjne odzienie góralskie. Pozorna desakralizacja w istocie wskazuje, jak głęboko religijne jest podejście twórcy do niełatwej materii, jakimi są szkło, drewno, gwara… Świadczą o tym także liczne kapliczki rzeźbione w drewnie czy wizerunki Madonny malowanej na szkle oraz poezja pisana gwarą. Choć nie brak i słowiańskich boginek, pełnego erotyki poszukiwania kwiatu paproci, czy Pana Twardowskiego.

Na rozdrożu znajduje się także twórczość córki, Bożeny Doleżuchowicz Mickiewicz. Wychowywana od dziecka pośród sztuki, ukształtowana w domu z góralskimi tradycjami, odchodzi od rzeźby, którą kończyła w liceum plastycznym, by już na emigracji zająć się malowaniem na szkle. Po powrocie do Zakopanego oddaje się całkowicie tej pasji. W części jej prac widać inspiracje sztuką ojca, także pod względem techniki, poszukując jednak własnej drogi twórczej poza Madonnami, scenkami rodzajowymi z upodobaniem maluje ptaki i kwiaty. Te ostatnie, z łąk tatrzańskich, ale także egzotyczne, z których większość przesiąknięta jest erotyzmem. Ekspresję podkreśla ostrość barw. Obrazy ukazują zachwyt Artystki nad otaczającym ją światem, tym najbliższym jej sercu, góralskim, tatrzańskim oraz tym odległym.

Kurator wystawy: Małgorzata Wnuk  

Zdjęcia: Paweł Murzyn

(PP)